اصول مبارزه صالحان
بر مبنای یک امر عقلانی، برای شناخت هر پدیده ای به چگونگی پدید آمدن و عوامل موثر در پیدایش آن پرداخته می شود. از اینجاست که تاریخ به معنای عام آن-یعنی جستجو در بنیان ها و گذشته زمانی و غیر زمانی- اهمیت می یابد.
خداوند منان نیز در کتب آسمانی بدین امر پرداخته است. ما در تمامی کتب آسمانی شاهد روایت هایی از ماجرای خلقت و رسالت انبیا در طول حیات بشر هستیم. تفاسیر گوناگونی از بیان این روایت ها می شود، لکن به نظر میرسد یکی از اصلی ترین دلایل، بیان سابقه ی دین و چگونگی بسط جریان دینی در میان بشر است. بدین واسطه انسان با مقایسه عملکرد انبیا و صالحان در طول زمان و در میان امت های گوناگون، می تواند با در کنار هم قرار دادن اشتراکات، به اصول اصلی جریان دینی بر آمده از وحی دست بیابد.
از این میان و با توجه به روایت های موجود به چند اصل اساسی می توان دست یافت؛ اول آنکه بنای دستگاه الهی در هدایت بشر بر انتخاب آزاد و از سر آگاهی نهاده شده است. این اصل می تواند راهگشای بسیاری از شبهات باشد. مثلا آیا خدا وند نمی توانست مانع به شهادت رسیدن اولیاء خود در میان امت های گوناگون شود؟ پاسخ آن است که اگر بنا بود که هدایت انسان با جبر از آسمان تحقق یابد اصولا مختار آفریدن انسان کاری عبس بود و این از ساحت حضرت باری به دور است. انسان مختار آفریده شد تا بتواند به کمالی دست یابد که فرشتگان از دست یافتن به آن -بواسطه نداشتن چنین اختیاری- محرومند. و قرار دادن امکان چنین کمالی به انسان که در نگاه اول ضعیف ترین مخلوق، نادان، عجول و خون ریز به نظر میرسد، از لطف بی نهایت خداوند است. خدای متعال از سر رحمت و محبت خویش چنین عطای بی مثالی را به انسان نموده است.
باز گردیم به اصل جبری نبودن هدایت. این اصل حکمت بسیاری از اعمال و روش های نمایندگان دستگاه وحی را بر ما روشن میسازد. یکی از این حکمت ها، بهره نجستن صالحان از خیانت و فریب در راه مبارزه خود با طواغیت است. چرا که فریب با هدایت در تضاد است. از این روست که پیامبر عظیم الشان اسلام در ماجرای مرگ فرزندشان، ارتباط خورشید گرفتگی با این رخ داد را نفی می کنند. چرا که بنای دستگاه الهی بر روشنگری، هدایت خالص و بدور از هر گونه ناپاکی و فریب است.
بواسطه اصل جبری نبودن هدایت، اصل دیگری تبیین میگردد و آن اصل مبارزه فرهنگی است. مبارزه صالحان در تمامی دوران ها در درجه اول یک مبارزه فرهنگی است.اگر بنا باشد که انسان از سر آگاهی و اختیار سر بر آستان هدایت الهی بساید، باید دچار آگاهی درونی شود و آگاهی درونی با مبارزه فرهنگی صالحان قابل تحقق است. از این رو کودتا و یا ترور(ر.ک: حرکت های حقیقی) جایی در قاموس صالحان نداشته و نخواهد داشت. در این باب در یادداشتی با عنوان"عاشورا حرکتی فعالانه و مدبرانه" اشاره شد، که قیام حضرت سیدالشهدا نیز یک قیام فرهنگی بوده است.
سوالی که شاید در اینجا مطرح شود این است که اگر بنا بر مبارزه فرهنگی قرار داده شده است علت در گیری صالحان با حاکمان و فعالیت های سیاسی آنان چه چیست؟ پاسخ اول این است که فعالیت فرهنگی در قاموس صالحان برخلاف تصور غرب زده ی ما یک فعالیت غیر سیاسی نیست. بر اثر تفکرات ناصحیح انحرافی، برخی بر این گمانند که فرهنگ یک پدیده به اصطلاح سکولار است در صورتی که چنانچه در ادامه توضیح خواهیم داد اصولا هیچ امر سکولاری در تفکر دینی وجود ندارد.پاسخ دوم این است که اصولا حاکمان ظلم بیش از آنکه از فعالیت های سیاسی یا مبارزات مسلحانه بر هزر باشند از مبارزه فرهنگی در هراسند. چرا که سیاست را می توان با سیاست پاسخ داد و گلوله را با گلوله اما اگر انسانی دچار آگاهی شد به منبع نور الهی متصل میشود و دیگر هرگز خاموش نخواهد شد. و این تنها نور آگاهی است که می تواند ظلمت طاغوت را در نوردد و پایه های حکومت او را نابود سازد. آنچه امروز در امپراتوری رسانه ای جهان کفر شاهد آنیم، تلاش جبهه ی کفر در مقابله با همین مبارزه فرهنگی صالحان است. و باید دانست که گر چه امروز طاغوت به مدد ماشین زدگی امروزین گستره وسیعی از ابزار تبلیغاتی و رسانه ای را در مقابل جبهه ی حق فراهم کرده است اما این موضوع مختص به دوران ما نیست و در ادوار پیش از این نیز در اشکال گوناگون سابقه داشته است.
اصل بعدی اصل مبارزه اجتماعی است. چنانکه از روایت های دینی روشن می نماید، مخاطب دعوت صالحان در تمام دوران ها اجتماع و نه افراد بوده اند. شاید گاهی به واسطه ی شکل یافتن جامعه از افراد دعوت های فردی نیز مورد توجه قرار گرفته باشد اما رویکرد همواره به اجتماع بوده است. از این رو یکی از اصلی ترین مخاطبان دعوت انبیاء همواره حاکمان و برزرگان اقوام به عنوان عوامل اصلی جهت گیری های اجتماعی بوده اند. از اینجاست که برخی اعمال صالحان قابل فهم است. مثلا در ماجرای اعطای بیشتر رسول مکرم اسلام به ابوسفیان و اعتراض برخی از مسلمانان ما باید به این اصل دقت داشته باشیم. توجه ویژه صالحان به بزرگان اقوام نه به خاطر، جایگاه مادی آنان و یا تایید مقام و عملکرد آنان بوده است بلکه به دلیل تاثیر ویژه ای است که آنان بر جامعه ی خود داشته اند.
این اصل، اصل بسیار مهمی است که بسیاری از مباحث دیگر را شکل می دهد و بسیاری از رویکردها را نفی خواهد کرد. در این میان یکی از مباحث که ریشه در این اصل دارد، محبث اساسی سیاسی بودن دین است. چنانکه اشاره شد مخاطب صالحان در طول دوران ها اقوام و اجتماعات بوده است و حکومت که موضوع علم سیاست است وابسطه به زندگی اجتماعی انسان هاست. نه حکومت بدون اجتماع تشکیل می یابد و نه اجتماع بدون حکومت پایدار می شود. نتیجه آنکه نمی شود مخاطب را اجتماع قرار داد و به حاکمان و حکومت ها بی اعتنا بود و برنامه ای برای اداره جامعه ارائه نکرد.
یکی از رویکرد هایی که بواسطه این اصل مردود شناخته می شود و از ابتلائات ما در قرون پیاپی بوده است رویکرد عرفان انزواگراست. چنین رویکردهایی که فردیت را محور نگرش خود قرار میدهند بواسطه این اصل مردود شناخته می شوند.
از مجموع این مباحث روشن می شود که هدف از تلاش صالحان در قرون پیآپی از حیات بشر، تحقق جامعه ای توحیدی بر پایه اراده ی انسان های اجتماع بواسطه یک مبارزه فرهنگی است.نکته ای که باید بدان توجه نمود این است که اساس مبارزه در منش صالحان بر اساس مبارزه فرهنگی بنا شده است اما این بدان معنا نیست که مبارزه سیاسی و نظامی محکوم باشد. هر گاه که جامعه به بیداری دست یافت و گرد حضور صالحان حلقه بست، بر آن ولی الهی فرض است که مبارزه سیاسی خود را دو چندان نموده و در صورت لزوم بر طاغوت بتازد.
نکته ی دیگری که از این اصول بر می آید ایده ی مردم نهاد بودن حکومت صالحان است. جامعه ای که بر پایه ی بیداری افراد بنا میشود، بواسطه آگاهی تک تک همان افراد به خوبی و با کمترین هزینه اداره خواهد شد. از این رو تفسیر اموری مانند اهتمام به همسایه، خمس، امر به معروف و نهی از منکر، زکات و بسیاری از دیگر احکام چندان دشوار نخواهد بود.
امید است آفتاب دولت یار هر چه زود تر برآید و پیش از آن نسیم بیداری بر ما بوزد.